پايگاه خبري تحليلي شوش نیوز

تهیه و تنظیم ـ عباس کرم الهی

با گذشت 18 ماه از تجاوز دشمن بعثي صهيونيستي به ميهن عزيزمان و اثبات ناكارآمدي مديريت بني صدر و شكست پي‌ در‌پي سلسله عمليات‌ هدايت شده توسط ايشان، فرماندهان دفاع مقدس دريافتند به ‌كارگيري جنگ ‌هاي كلاسيك و شيوه هاي شناخته شده قادر به شكست دشمن و آزادسازي مناطق اشغالي كشورمان نبوده و شرايط ايجاب مي‌ كند تا با تغيير شيوه هاي موجود و استفاده از روش‌هاي غير كلاسيك و چريكي، تحولي انقلابي در جبهه هاي نبرد حق عليه باطل پديد آورد.

عملیات فتح‌المبین با فرماندهی مشترک ارتش و سپاه پاسداران و با استعداد ۳۵ گردان از نیروهای ارتش و ۱۰۰ گردان از نیروهای سپاه پاسداران، در مقابل ۷ تیپ زرهی، ۲۰ تیپ پیاده، ۱۰ گردان توپخانه ارتش عراق که معادل با حدود ۸۰٫۰۰۰ تا ۱۶۰٫۰۰۰ نفر نیرو بود، اجرا گردید. این عملیات در دوم فروردین ۱۳۶۱ بعد از حدود ۱۸ ماه از شروع جنگ ایران و عراق، آغاز شد. هدف نیروهای ایرانی محاصره ی نیروهای عراقی بود که بتوانند آنها را در بیرون از شهرهای «دزفول و شوش »متوقف کرده و از سقوط یا تصرف شهر شوش و در مجموع کل استان خوزستان  نیز جلوگیری نمایند.

نیروهای ارتش ایران تحت فرماندهی علی صیاد شیرازی، در شب دوم فروردین، عملیات زرهی خود را آغاز کردند. این عملیات با یورش نیروهای بسیجی توسط نیروهای سپاه پاسداران به فرماندهی محسن رضایی، همراهی می‌شد. هر یک از یورش‌های بسیجیان، در حدود ۱٫۰۰۰ نفر از نیروهای سپاه پاسداران و بسیج را شامل می‌گردید.

منطقه ی عمومی عملیات فتح المبین که در غرب رودخانه ی کرخه قرار دارد ، از شمال به «ارتفاعات تیشه کن ، دالپری و چاه نفت » ، از جنوب به «ارتفاعات میشداغ ، تپه های رملی و چذابه » ، از شرق به « رودخانه ی کرخه» و از غرب به «جنوب فکه و مرز بین المللی عراق » محدود می شود . زمین این منطقه از سه منطقه ی « کوهستانی ، تپه ماهور و دشت» تشکیل شده و اختلاف آن از سطح دریا 200 متر و وسعت آن 2400 می باشد . رودخانه ی کرخه از شمال به جنوب شرقی و دو رودخانه ی فصلی قرار دارد .

منطقه ی عملیاتی فتح المبین به دلیل وجود تپه های رملی بلند نسبت به مناطق شرق شوش و جاده های «اهواز اندیمشک و شوش دزفول» و وجود دشت های هموار و وسیع شرایط مناسبی برای مانورهای نیروهای یگان زرهی ایجاب می کرد  .

در چنین شرایطی که جمهوری ایران با مشکلات مختلفی نظیر « سازماندهی تشکلات دولتی ، درگیری با ضد انقلاب داخلی ، کودتا ، هرج و مرج در سازمان ارتش و عدم سازماندهی نهاد تازه تأسیس سپاه پاسداران » درگیر بود ، جنگ تحمیلی به این مشکلات نیز افزوده شد و محاصره ی اقتصادی مردم زا از نظر معیشتی در شرایط بحران قرار داده بود و تصرف بخش عمده ای از استان خوزستان و دیگر استان های مرزی با عراق توسط رژیم حزب بعثی  ؛ دفاع را برای ما در اولویت قرار داده بود ، لذا گروه های مردم ، دسته دسته و گروه گروه با سازماندهی در مساجد توسط سپاه پاسداران به دفع پرداختند .

تا قبل از عملیات ظفرمند فتح المبین برای «جلوگیری از نفوذ  و شناسایی خطوط نیروهای دشمن» ، عملیات های «توکل در تاریخ 23 مهرماه1359 توسط ارتش در غرب پل نادری زمان بنی صدر انجام شد که ناموفق بود ـ عملیات تپه چشمه در تاریخ 15 فروردین ماه1360 ـ عملیات  امام مهدی(عج) در روستای زعن در تاریخ 25 فروردین 1360 که این عملیات بیشتر به همان عملیات 25 فروردین معروف است و شهرستان شوش در این عملیات 8 شهید به نام « شهید خلف آل کثیر ـ شهید عبدالامیر عمله ـ شهید ناصر سرخه ـ شهید لطیف امارنه ـ شهید  اله لطیفی ـ شهید عبدالرحیم قاسم پور ـ شهید سید سکر تفاخ و شهید عبدالکریم مهدیه» را تقدیم اسلام نمود)ـ عملیات دیگری به نام امام مهدی(عج)  در روستای عنکوش به تاریخ 31 اردیبهشت ماه 1360 که این دو عملیات توسط فرزندان بسیجی و سپاهی شوش برگزار شدند ـ عملیات تپه ی350 (دهلیز) در تاریخ 12 مردادماه1360 ـ  عملیات  خاتم النبیّین  در محور تپه های 350 و 343 و دهلیز به تاریخ 21 دیماه 1360 »  اجرا شد . البته اگر در این عملیات ها به دفاع روز 8 مهر1359 به فرماندهی شهید زنده و اولین جانباز قطع نخاعی شهرستان شوش غلامعباس قلاوند اشاره نشده به این دلیل است که این نبرد  برای جلوگیری از سقوط شهر شوش بوده و جز عملیات های قبل از عملیات فتح المبین محاسبه نشده و برای خود ارزش قابل توجهی داشته چون واقعا این  نبرد باعث شد که شوش به دست حزب بعث نیوفتد .

و چون «حاکمیت بر اروند رود ـ جداسازی استان نفت خیز خوزستان ـ تهاجم به اهداف اقتصادی ، صنعتی و کشاورزی  وبراندازی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران » از اهداف عمده ی دشمن بود ؛ سبب گردید که مسئولین جبهه و جنگ با دیدگاه جدیدتری به دفاع بپردازند .به همین دلیل سردار شهید حسن باقری از طراحان اصلی عملیات فتح المبین و فرمانده ی قرارگاه نصر در فروردین سال 1360 اعلام می کند که «باید به  خود جرأت داد این نوع جنگیدن به درد نمی خورد و لازم است استراتژی جنگ عوض شود . »

در منطقه ی فتح المبین عراقی ها با تسلط بر ارتفاعات ، شهرهای « شوش ، دزفول و، اندیمشک» را در تیر رصد خود قرار داد در نتیجه این شوش  با توجه به مقاومت برخی از مردم با شلیک پی در پی گلوله های «خمپاره ، تانک و توپ» تخریب و خالی از سکنه شد و شهر دزفول نیر مورد اصابت موشک های دوربرد ، بمباران هوایی و بعضا گلوله ها توپ قرار گرفت .به همین دلیل آزادسازی محور شوش و غرب کرخه از نظر « سیاسی  ـ اجتماعی ـ اقتصادی و نظامی » برای ایران بسیار مهم بود و در چنین شرایطی که ارتش بعث عراق احساس می کرد عملیات بزرگی از طرف نیروهای ایرانی در پیش است . لذا در تاریخ 17 بهمن 1360 با هدف «انهام نیروهای ارتشی و سپاهی و بر هم زدن سازماندهی و به تأخیر انداختن عملیات بزرگ رزمندگان اسلام» ، در تنگه ی چذابه اقدام به عملیات نمود و موفق شد عملیات فتح المبین را به مدت 45 روز به تعویق بیاندازند .

از دیگر اقدامات عراقی ها می توان به « استقرار و تقویت لشکرها ، تیپ ها و گردان های زرهی ، پیاده و توپخانه و به کارگیری نیروهای مزدور سودانی و اردونی و بهره برداری از تصاویر ماهواره ای ، جاسوسی و حمایت های تبلیغی » اشاره نمود .

طراحی و شرح عملیات فتح المبین :

طراحی عملیات فتح المبین اساسا بر این تحلیل و تفکر آغاز گردید که  فرصت لازم برای تصمیم  و تجدید سازمان و همچنین تقویت مواضع پدافندی از دشمن گرفته شود ؛ لذا پس از تشکیل قرارگاه مشترک کربلا ، روی دو هدفِ « انهدام نیروهای عراقی و کاهش خطوط پدافندی» توافق و مانور عملیات نیز بر همین اساس طرح ریزی شد . انهدام دو لشکر 10 زرهی و یک مکانیزه ی عراق و نیز عقب راندن عراق به منظور امنیت « شوش ، دزفول ، اندیمشک ، پایگاه چهارم شکاری و جاده ی ترانزیت و رهایی ارتفاعات راهدار و سایت های موشکی 5 و 4 و تصرف چاه های نفتی ابوغریب» از اهداف طرح در نظر گرفته می شود .

در طراحی این عملیات 4 قرارگاه و به استعداد 100 گردان از سپاه و نیز 35 گردان از ارتش در برای انجام 4 مرحله طرح ریزی شد ولی در نهایت طی سه مرحله و در کمترین زمان به اهداف در نظر گرفته شده رسیدند و در نتیجه عملیات فتح ابمبین در سه مر حله به پایان رسید که در مرحله اول می بایست مناطق « علی گره زه ـ شاوریه ـ ابوسلیبی خات و تنگه ی رقابیه » و در مرحله ی دوم مناطق « عین خوش ـ تنگه ی اوغریب و تپه های غرب چنانه »  به تصرف درآورند و در مرحله ی سوم نیروهای سپاه و ارتش در شمال و جنوب منطقه اقدام به ایجاد خط پدافندی نماتیند . طرح عملیات فتح المبین نیازمند یک شناسایی دقیق و حساب شده داشت ؛ به همین جهت شهید حسن باقری طراح اصلی عملیات شیوه ی «حفر کانال و تونل » در زمین های رملی و دور زدن دشمن را پیشنهاد داد که این امر مشکل را برای فرماندهان دوچندان نمود لذا همین امر باعث تا برخی از فرماندهان از جمله « حاج احمد متوسلیان فرمانده تیپ 27 محمدرسول الله(ص) و شهید محسن وزوایی »ساعات زیادی را برای شناسایی در منطقه ی دشمن حضور داشته باشند .همچنین شهید  حاج محمد ابراهیم همت با طرح فریب رادیویی بخش عمده ای از محل تجمع و استقرار نیروها ، ادوات  و توپخانه ی دشمن را شناسایی کرد .

تلاش و هوشیاری  عراقی ها در آستانه ی آغاز عملیات ، تصمیم گیری را برای فرماندهان مشکل ساز کرده بود ، آنها طی مشورتی با امام خمینی(ره) برای طلب خیر به قرآن رجوع می کنند که آیه ی یک از سوره ی فتح می آید «إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا /// ما تو را پيروزى بخشيديم [چه] پيروزى درخشانى» در نتیجه نام عملیات را فتح المبین می گذارند . به این ترتیب عملیات فتح المبین در ساعت 30 دقیقه ی بامداد روز دوم فروردین ماه سال 1361 با رمز مبارک یا زهرا(س) آغاز شد .

در مرحله دو گردان از سپاه و دو گردان از ارتش از خطوط مقدم عبور کرده و مواضع توپخانه ی عراقی ها توسط  گردان حبیب به فرماندهی شهید محسن وزوایی  به تصرف در می آید ، به شکلی که حتی برای فرماندهان خودی غیرقابل باور بود .

در جبهه ی شمالی یعنی محور قرارگاه قدس نیز  به فرماندهی برادر پاسدار جعفری از سپاه و سرهنگ امرالله شهباتزی از ارتش مواضع دشمن سقوط می کند ؛ در جبهه ی جنوبی یعنی محور فتح به فرماندهی برادر پاسدار رحیم صفوی از سپاه و سرهنگ مسعود منفرد نیاکی ازارتش  ارتباط یگان های دشمن قطع می شود و در جبهه ی میانی به فرماندهی سردار شهید مجید بقایی از سپاه و سرهنگ غظیم ازگمی از ارتش  یعنی محورقرارگاه فجر  و در شمال یعنی محور قرارگاه نصر به فرماندهی شهید حسن باقری از سپاه و سرهنگ حسین حسنی سعدی از ارتش عملیات با موفقیت صورت می گیرد و نیروهای دشمن بدون مقاومت می گریخته و یا به اسارت در می آیند . همچنین تیپ یم از لشکر 10 زرهی عراق عامل اصلی جنایات هویزه به جهنمی از آتش تبدیل می شود که به دستور صدام باقیمانده ی این تیپ از صحنه خارج می شود .

در اين عمليات كه در جبهه اي به طول 80 و عرض 30 كيلومتر انجام شد، در حدود 2400 کیلومتر مربع از خاک کشور شامل «ارتفاعات عین خوش، علی گره زه، تینه، ابوغریب،  تنگه رقابیه، دشت عباس و تپه های ابوصلیبی خات و پایگاههای راداری و موشکی 4 و 5»  از تصرف دشمن آزاد گشت. همچنین شهرهای «شوش، اندیمشک و دزفول و نیز جاده مواصلاتی اندیمشک ـ اهواز» از برد آتش توپخانه و موشك هاي دشمن خارج شدند. در عمليات فتح المبین ۲۵٫۰۰۰ کشته و زخمی از نظامیان عراقی کشته و مجروح و حدود  ۲۰٫۰۰۰  نفر به اسارت درآمدند ؛ «  18 فروند هواپيما، 3 فروند بالگرد، 361 دستگاه انواع تانك و نفربر و صدها دستگاه خودروي نظامي» ارتش عراق منهدم گرديد. همچنين « 150 دستگاه تانك، 170 دستگاه نفربر، 500 دستگاه خودرو، تعداد زيادي سلاح انفرادي و يك رسد كامل موشك سام 6 به همراه 3 فروند موشك» به غنيمت گرفته شد.

اين عمليات موجب شد تا فرمانده لشكر یک مكانيزه به 15 سال زندان محكوم گردد و فرمانده تيپ 27 اين لشكر اعدام و فرمانده تيپ یک پياده مكانيزه نيز براي هميشه ناپديد گردد.

همچنین در عملیات فتح المبین از رزمندگان اسلام که غالبا  نیروهای «سپاهی ، بسیجی و ارتشی ، جهادگران جهادسازندگی و کمیته های انقلاب اسلامی ، ژاندارمری سابق و....»بودند حدود 3000 نفر شهید و تعدادی مجروح شدند  و بیش از 196 قبضه تانک منهدم گردید . از بین شهدای این عملیات سهم شهرستان شوش 5 شهید به نام « شهید محمد حسنوند ـ شهید قاسم سرخه ـ شهید غلامرضا حیدر علی پور ـ شهید رضا تاز و شهید نوروز سرخه » بود که تقدیم اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی شد .

پس از پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات ظفرمند فتح المبین در تاریخ 2 فروردین ماه1361 به همین مناسبت امام خمینی (ره) پیامی خطاب به ملت ایران و رزمندگان غیور سپاه اسلام به شرح زیر صادر کردند:

بسم اللَّه الرحمن الرحیم‌

انْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ اقْدامَکُمْ

اخبار غرورآفرین جبهه‌ هاى نبرد علیه قواى شیطانى را یکى پس از دیگرى دریافت نمودم. قلم قاصر است که احساسات خویش را ابراز کنم. به قواى مسلح اسلامى- که خدایشان نصرت آخرین را نصیب فرماید، تبریک عرض مى‌ کنم. مبارک باد بر شما عزیزان افتخارآفرین پیروزى بزرگى را که با یارى ملائکة اللَّه و نصرت ملکوت اعلى‌ نصیب اسلام و کشور عزیز ایران، کشور بقیه اللَّه الاعظم  اروحنا له الفداء  نمودید.

رحمت واسعه خداوند بر آن مادران و پدرانى که شما شجاعان نبرد در میدان کارزار و مجاهدان با نفس در شبهاى نورانى را در دامن پاکشان تربیت نمودند. مژده باد به شما جوانان برومند در تحصیل رضاى پروردگار که از بالاترین سنگرهاى روحانى و جسمانى ظاهرى و باطنى پیروزید. مبارک باد بر بقیخ اللَّه ارواحنا له الفداء  وجود چنین رزمندگان ارزشمند و مجاهدان فى سبیل اللَّه که آبروى اسلام را حفظ و ملت ایران را روسپید و مجاهدان راه خدا را سرافراز نمودید. ملت بزرگ ایران و فرزندان اسلام به شما سلحشوران افتخار مى‌ کنند. آفرین بر شما که میهن خود را بر بال ملائکة اللَّه نشاندید و در میان ملل جهان سرافراز نمودید. مبارک باد بر ملت چنین جوانان رزمنده‌ اى، و بر شما چنین ملت قدردانى که به مجرد فتح و پیروزى توسط رزمندگان به دعا و شادى‌ برخاستند. این جانب از دور دست و بازوى قدرتمند شما را که دست خداوند بالاى آن است مى‌ بوسم و بر این بوسه افتخار مى‌ کنم. شما دیْن خود را به اسلام عزیز و میهن شریف ادا کردید و طمع ابرقدرتها و مزدوران آنان را از کشور خود بریدید و سخاوتمندانه در راه شرف و عزت اسلام جهاد کردید. یا لَیْتَنى‌ کُنْتُ مَعَکُمْ فَافُوزَ فَوْزاً عَظیماً.

درود بر فرماندهان بزرگوار رزمندگان و بر همه مجاهدان راه عظمت کشور و اسلام. و نفرت و لعنت بر منافقان و منحرفانى که مى‌ خواستند یکى از انبارهاى مهمات چنین مجاهدانى را به آتش بکشند. و غضب و سخط خداوند بر آن خدانشناسانى که با کمک به صدام عفلقى مى‌ خواستند او را نجات دهند. و شکر بى‌ پایان خداوندى را که توانستید با شکست مفتضحانه، نیروهاى کفر را در بارگاه قادر متعال بى‌ آبرو و در پیشگاه ملتهاى مسلمان منفور نمایید. من از خداوند تعالى نصرت نهایى شما عزیزان و شکست مخالفان حق را خواستارم.

درود بر شما و رحمت خدا بر شهیدان راه حق و شهداى جبهه نبرد حق علیه باطل. و السلام على عباد اللَّه الصالحین.

دلنوشته :

اما امروز شنبه 2 فروردین ماه1398 مصادف است با  سالروز وفات حضرت ابوطالب عموی پیامبر اکرم(ص) و پدر امیرالمؤمنین  حضرت امام علی(ع) ـ هجوم مأموران ستم شاهی پهلوی  به مدرسه ی فیضیه ی قم ـ روز جهانی رفع تبعیض نژادی ـ دومین روز از تعطیلات نوروزی و سالروز عملیات ظفرمند و غرورآفرین فتح المبین در جبهه ی شوش و من می خواهم در مورد این عملیات فتح المبین چند سطری بنویسم .

در نوروز۱۳۶۱ وقتی بی‌سیم‌ها به صدا درآمده‌اند و نام بانوی دوعالم حضرت زهرا (س)  سه بار را فریاد زدند؛ خیل راست‌قامتان این دیار؛ سرها را به خدا سپرده‌اند و بر خصم یورش بردند و امروز در هر بهار، شقایق‌های این دیار، یاد آن خونین قامتان را در دل‌ها زنده می‌کنند.

سکوت بود و سکوت در آن نیمه ‌شب. نفس‌ها در سینه‌ ها حبس شده بود. هزاران هزار رزمنده، در دل شب پیش می‌رفتند. هرکدام به سمتی در «غرب رود کرخه . رو به سه‌راه قهوه‌خانه، تپه‌های ابو صلیبی خات، تپه دهلیز، دشت عباس، بلتا، شاوریه، عین خوش، چنانه، دوسلک ،علی گره زد، رقابیه برقازه.» باید بدانی که هرکدام از این نام‌ها چه معنایی دارند. معنای «جهاد و شهادت . معنای ایستادگی و سرافراز .هر نام حامل غرور یک ملت بود.»

اینجا روزهای سختی را به یاد دارد. جنگاورانی که با دستان خالی به نبرد با دشمن رفتند. آن روزها همه ی بهشتیان این سرزمین در اینجا بودند . در آن روزها، در هر گوشه ی این دیار خون می‌بارید. و اگر خوب گوش بسپاری، می‌توانید زمزمه ی شبانه ی جنگاوران را با گوش دل بشنوی. و صدای چکاچک شمشیرها ایشان را. آداب زیارت را به‌جا آور. نیت کن که شهیدان با تو هم‌کلام شوند.

با تو سخن بگو . وضو بگیر و طاهرشو . کفش‌ها را دربیاور و پابرهنه شو و آنگاه گام بردار بر هر گوشه ی این خاک؛ همانند آن که بر کربلا و مشهد شهیدان قدم می‌گذاری. شهدا راهنما هستند، برای همه ی ما از قافله ی جاماندگان.اینجا می‌توان چشم دل‌باز کرد، می‌توان نفس را زیر پا گذاشت؛ می‌توان خدا را پیدا کرد و به شهر بازگشت.

در پایان جا دارد از «سرهنگ پاسدار فرهان منصوری ـ سرهنگ پاسدار علی ظهیری ، علی الهایی رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران و مسعود قربان پور مسئول روابط عمومی بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان شوش»  که از نظر آمار و همچنین برخی از اطلاعات نهایت همکاری را با من داشتند سپاسگزار بوده و قدردانی نمایم .